2021eko uztailaren 29ko erreportajea
2. klusterrak EBn demokraziaren kalitatea hobetzera bideratutako ekimenak jorratzen ditu, haren kultura- eta arte-ondare babesten dute eta kulturak eta sormenak aberastasuna sortzeko eta gizarte-kohesioa indartzeko duten ahalmena ustiatzen dute.
Datozen bi urteetan Horizon Europek finantzatuko dituen lehenetsitako arloen gure errepasoaren azken tarteari ekingo diogu. Badakizu 2. zutabean sartutako sei klusterretako bakoitzaren lan-programen arabera jardun dugula, eta, euskal ekonomiaren interesetara gehiago hurbiltzeko, gure eragile zientifiko-teknologikoek eta enpresek aurreko esparru-programan beraiei zegozkien espezialitate-arloetan izandako parte-hartzearen arabera heldu diegula. Horregatik, gaur, 2. klusterrera hurbiltzera dagokigu, kulturari, sormenari eta gizarte inklusiboari buruzkoa; izan ere, aurretiaz beste gai askoz ere hitz egin dugu, besteak beste: etorkizuneko industria, digitalizazioa, energia eta garraioa, klima, elikadura eta baliabide naturalak eta osasuna.
Lan-programaren garapenean aurrerago ikusiko dugunez, kluster honen funtsezko helburua lau inpaktu lortzea da: Batasunaren gobernantza demokratikoa suspertzea, Europako kultura-ondarearen potentzial guztia ustiatzea, hazkunde inklusiboa eta iraunkorra bultzatzea eta gizarte-kohesioa indartzea. Aurreko esparru-programa, Horizon 2020, ezagutzen dutenentzat, 2. kluster honek 6. erronkaren (“Europa mundu aldakor batean: gizarte inklusibo, berritzaile eta gogoetatsuak”) lehentasunezko ildoak jasotzen ditu, ñabardurekin bada ere; izan ere, ez ditu bere ekintza politikoak eta administrazio publikoak modernizatzeko ekintza batzuk berrartzen, ezta COST programan parte hartzea ere (Zientzia eta Teknologiako Europako Lankidetzarako programa), baina 5. erronkaren (“Klimaren aldeko ekintza, baliabideen eta lehengaien eraginkortasuna”) kultura-ondarearen lerroa txertatzen du.
Egokitzapen hori erronken (eta orain klusterren) edukiek Batasunaren errealitate sozialarekin eta lehentasun politikekin duten bilakaeraren adibide da. Hala, aurreko esparru-programaren lehen urteetan, krisi ekonomikoaren susperraldiak eta hazkunde inklusiborako berrikuntzak eragin handia zuten 6. erronkaren lehentasunetan; azken urteetan, aldiz, garrantzi handia izan zuten migrazio-krisiarekin lotutako deialdiek. Era berean, Horizon Europeren hasiera pandemiak eta haren gizarte-ondorioek markatzen dute, eta horrek berekin ekarri du klusterraren lehen deialdietan, gobernantzarekin, zuzenbidearekin eta makroekonomiarekin batera, gizarte inklusioarekin lotutako ekimenetan arreta jartzea, alde batetik, eta humanitateekin lotutakoetan (zentzurik zabalenean), bestetik.
Nahikoa da aurreko guztia irakurtzea konturatzeko hemen berezitasun bat dugula dagoeneko azaldu ditugun klusterrei dagokienez; oraingoan, inplikatutako eragileak gizarte-zientzietako eta humanitateetako ikerketa-taldeak izan ohi dira, eta administrazio publikoak eta hirugarren sektoreko erakundeak ere funtsezkoak dira.
Horrek ez du esan nahi enpresa txiki eta ertainentzat lekurik ez dagoenik. Izan ere, Horizon Europeko gainerako klusterretan gertatzen den moduan, EBk diziplina aniztasunaren aldeko deia egin du. 2. kluster honetan, bereziki, Batzordeak dei berezia egin die kultura- eta sormen-industriei. Gainera, planteatutako helburuak lortzeko, beharrezkoa izango da beste helburu batzuk sartzea, esaterako, herritarrek administrazioetan duten parte-hartzea hobetzeko teknologiak edo ondarea kontserbatzeko material berriak garatzera bideratuta dauden helburuak. Pixka bat aurrerago azalduko dizugu nola egituratzen den parte-hartze hori.
Orain, bai, kluster honen ezaugarri nagusiak zehaztuko ditugu, lehenengo jarduera-lerroetara, partaidetza-tresnetara eta euskal enpresa eta eragileentzako aukeretara hurbiltzeko. Gogoratu, kasu honetan ere, EBk argitaratzen dituela 2021erako eta 2022rako lehen deialdiak. Aurkezpenaren online jardunaldia esteka honetan ikus daiteke, hainbat bideotan banatuta, bat ekitaldiaren programako atal bakoitzeko.
2. KLUSTERRAREN HIRU JARDUERA-ILDO NAGUSIAK
Oro har, klusterrak EBren helburuak eta lehentasunak bete nahi ditu, gobernantza demokratikoa eta herritarren parte-hartzea hobetzeari dagokionez, batetik, eta kultura-ondarea babesteari eta sustatzeari dagokionez, bestetik. Baina aldaketa sozial, ekonomiko, teknologiko eta kulturalei ere erantzun nahi die, batez ere NBEren Garapen Jasangarrirako bederatzi helburu betetzen laguntzen dutenei: pobreziarik ez; osasun ona eta ongizatea; kalitatezko hezkuntza; genero-berdintasuna; lan duina eta hazkunde ekonomikoa; desberdintasunen murrizketa; hiri eta komunitate jasangarriak; kontsumo eta ekoizpen arduratsua; eta, azkenik, bakea, justizia eta erakunde sendoak. Batzordeak azpimarratu duenez, helburu horiek babestea eta gure ondarea eta balio komunak zaintzea “Europa egiteko” modu bat da.
Kluster honen lan-programan, Batzordeak ikerketa- eta berrikuntza-proiektuak finantzatuko ditu, honako eremu hauetan:
1. LEHENETSITAKO ARLOA: demokraziari eta gobernantzari buruzko ikerketa berritzailea
Krisialdian dauden demokraziez hitz egitea oso gehiegizkoa dirudi EBko herritar batentzat, baina estatuko kideetan egindako inkesta batzuek erakusten dute erakunde politikoekiko konfiantza-mailak behera egin duela. Nazionalismoak, populismoak, polarizazioa eta intolerantzia bezalako fenomenoek arriskuan jar ditzakete gizarte gisa definitzen gaituzten balioak eta konpromisoak. Horregatik, sistemaren iraganeko eta oraingo erronkei eta tentsioei buruzko ikerketak gure demokrazien erresistentzia eta egonkortasuna indartzen lagun dezake, ordezkaritza, parte-hartze, irekitasun, aniztasun eta tolerantzia mailak handituz. Hori guztia, beraz, balio demokratikoak indartzera bideratutako deialdietan islatzen da, legearen inperioa eta oinarrizko eskubideak barne.
Honako hauek dira aurten atal honetan Batzordeak demokrazia babestu eta elikatzeko aurreikusitako jarduera-ildoak:
-Demokrazia liberalaren etorkizuna Europan.
-Eredu ekonomikoak eta demokrazia modernoak.
-Feminismoak demokraziaren aro berri baterako.
-Politika demokratikoa EBko auzotasunean.
-Politika eta gobernantza pandemiaren ondorengo mundu batean.
2. LEHENETSITAKO ARLOA: Europako kultura-ondarearen eta kultura- eta sormen-industrien inguruko ikerketa berritzailea
Europako kultura-ondare aberatsak gure iragana islatzeaz gain, gure oraina eratzen eta etorkizuna eraikitzen du, bere balio komunekin, monumentu-aberastasunarekin eta hizkuntzen, tradizioen, artisautzaren, artearen, arkitekturaren, literaturaren, antzerkiaren, zinemaren edo musikaren sorkuntza-aniztasunarekin. Ondare hori babestea eta kultura- eta sorkuntza-industrien garapena bultzatzea pentsamendu independentea eta elkarrizketa lantzeko modu bat da, eta, aldi berean, gure balio eta interes partekatuak sustatzen ditu, hori guztia eskuratzeak gizarte-kohesioa eta inklusioa lortzen laguntzen baitu, eta partaidetza-sentimendua indartzen baitu. Hori guztia, aberastasun- eta enplegu-iturri bat ere badela ahaztu gabe.
Lehen urte honetako lan-programak lehenengo zatia izango du ardatz, gure kultura-ondare garrantzitsua babestu, leheneratu eta konpontzeari buruzkoa. Jarduera-ildo hori proiektuak aurkez daitezkeen honako gai hauetan islatzen da:
-Kultura-ondarerako teknologia eta material berdeak
-Museoen eta beste kultura-erakunde batzuen kudeaketa parte-hartzailerako eta finantzaketa jasangarrirako modu berriak
-Kultura- eta sorkuntza-industriak, berrikuntzaren eta lehiakortasunaren eragile
-Teknologia digital aurreratuen bidez kultura-ondarea zaintzea eta hobetzea – klusterreko Harremanetarako Puntu Nazionalen (NCPen) sarea mobilizatzea
-Europako kultura-ondareari buruzko ikerketa eta berrikuntza estatu kideen artean koordinatzea
3. LEHENETSITAKO ARLOA: gizarte- eta ekonomia-eraldaketen inguruko ikerketa berritzailea
Pandemiak areagotu egin ditu EBko herrialde guztien gizarte- eta lurralde-kohesioa, hazkunde ekonomikoa eta ongizatea arriskuan jartzen dituzten desberdintasunak. Aurretiazko erronkei gehitzen zaizkie pobrezia eta gizarte-bazterketa areagotzea, lan-merkatuko kualifikazio-beharrak polarizatzea eta Europako herrialde gehienetan diru-sarreren eta enpleguaren konbergentzia moteltzea; aurretiazko erronka horien artean daude aldaketa demografikoak, digitalizazioa, automatizazioa, ingurumenaren degradazioa, klimaren aldetik neutroa den ekonomia baterako trantsizioa edo globalizazioa.
Horregatik, hirugarren jarduera-ildo honen helburua da eraldaketa sozioekonomikoak sustatzea, hazkunde jasangarriari zein inklusioari laguntzeko. Batzordeak ikerketa-ekimenak finantzatzearen bidez lortu nahi du, honako arlo hauetan:
-Migratzaile irregularren estimazioa Europan.
-Laguntza ematea lan-mundu aldakor batean eta gizarte-babesean.
-Desberdintasunaren joeren bultzatzaile nagusiak zehaztea.
-Oinarrizko gaitasunetan ikasteko emaitza txarrei heltzea eta Europan eskola uztea, estatuan, eskualdean eta tokiko eremuan.
-Sortzen ari diren teknologia berriak sartzea hezkuntzan eta prestakuntzan.
-Hornikuntza-kateetako aldaketen enplegua eta horien gizartearekiko ondorioak, eta merkataritzaren intentsitatea gutxitzea.
-Txina garaikideari buruzko ezagutza independenteak eguneratzea Europan.
NOLA ERATZEN DA PARTE-HARTZEA 2. KLUSTERREKO PROIEKTUETAN?
Lehentasunez, 2. klusterrean, formatu txiki/ertaineko proiektuak lagunduko dira, nazioarteko lankidetzan: gutxienez hiru herrialdetako parte-hartzaileak egongo dira. Aurrekontu-zuzkidura milioi 1 eta 500.000 euro eta 2 milioi eta 500.000 euro artekoa izango da proiektu bakoitzerako. Halere, salbuespenen bat ere egongo da, hiru edo lau milioi eurora iristen denean.
Bestalde, esparru-programan zehaztutako hiru motetako lankidetza-proiektuetan (ikerketa- eta berrikuntza-ekintzak, berrikuntza-ekintzak eta koordinazio- eta laguntza-ekintzak) parte hartu ahal izango den arren, ekitaldi honetan eta hurrengoan ikerketa- eta berrikuntza-ekintzak (RIA) izango dira aurreikusitako ekimen gehienak.
EUSKAL GIZARTE- ETA KULTURA-AGENTE ETA ENPRESETARAKO AUKERAK
Esan bezala, 2. klusterrak garrantzi berezia ematen dio kultura- eta sorkuntza-industrien parte-hartzeari. Sektore estrategikotzat hartzen dira (Euskadin enpleguaren % 5,31 sortzen dute), bai horien pisu ekonomikoagatik, bai europar guztiek partekatutako balioak eta interesak sustatzen laguntzeagatik.
Guztira, Batzordeak 2 milioi 280.000 euroko aurrekontu-zuzkidura zenbatetsi du kluster horrentzat, eta beste batzuen deialdia egiteko ahalmenik ez badu ere, bertan bildutako ekimenek euskal eragileen interesa piztu dute. Adibidez, Innobasqueren Europako I+G+B proiektuetan euskal parte hartzea aztertzeko behatokiaren datuen arabera, 2014 eta 2019 urteen artean, Horizon 2020 esparru-programaren bidez, Batzordeak 9 milioi euro eman zizkien 11 euskal erakunderi, gizarte inklusibo, berritzaile eta gogoetatsuei lotutako proiektuetan parte har zezaten.
Zure enpresak arlo horiekin lotutako proiekturen bat garatzeko interesa badu, gogoratu Enterprise Europe Network-en (EEN) euskal nodora jo dezakezula. Sare hori ETEei nazioartean berritzen eta hazten laguntzeko sortu du Batzordeak. EEN Basque eskualdeko nodoa Innobasquek SPRI, BEAZ eta Arabako, Bilboko eta Gipuzkoako merkataritza-ganberekin osatzen duen partzuerra da. I+G+B finantzatzeko Europako programetan euskal parte-hartzea sustatzea du helburu.
Kultura- eta sorkuntza-industrien arloan, Berrikuntzaren Euskal Agentzia da Kultura eta Hizkuntza Politika Sailarekin zein Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen Sailarekin eta SPRI Taldearekin batera, Basque District of Culture & Creativityren (BDCC) gunearen sustatzaileetako bat.
BDCCren sorrera Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzako 2030eko Planean (ZTBP 2030) jasota dago, euskal espezializazio adimenduneko estrategiaren (RIS3 Euskadi) jarraibideen arabera. Eusko Jaurlaritzak “aukerako eremu” gisa identifikatzen ditu kultura- eta sorkuntza-industriak, Euskadirentzat hazkundea eta enplegua sortzeko. Sortzaileen helburua da, beraz, kulturaren azpisektoreak (arte eszenikoak, ikusizko arteak, ikus-entzunezkoak, argitalpenak eta bitarteko inprimatuak, musika eta kultur ondarea) eta sormenekoak (arkitektura, artisautza, eduki digitalak, diseinua, gastronomia, hizkuntzaren industriak, moda, publizitatea eta marketina eta bideo-jokoak) jorratzen dituzten enpresen kudeaketa profesionalizatzen eta lehiakortasuna hobetzen laguntzea.
Distritua, beraz, esparru bat izango da. Bertan, talentuan, esperimentazioan eta originaltasunean oinarritutako sektore baten berezitasunak errespetatuz, kultura- eta sorkuntza-industrietako enpresetan dagoeneko identifikatuta dauden erronkei erantzuna emango dieten ekonomia- eta finantza-irizpideak ezartzea sustatuko ditu: ekintzailetza sustatzeko beharra, negozio-planak hobetzea eta enpresa-dimentsioa egokitzea, jabetza intelektualaren babesa erraztea, nazioartekotzea eta merkatu berrietara sartzea, trebakuntza digitala bultzatzea, talentua erakartzea eta atxikitzea edo jarduerari laguntzeko laguntza eta zerbitzuei buruzko informazioa gehitzea.
