2021eko uztailaren 8ko erreportajea
EBren lehiakortasuna Europako ikerkuntzak eta berrikuntzak klima-neutraltasuna eskuratzera bideratutako irtenbide berritzaileak lortzeko erritmoaren araberakoa izango da.
Pasa den astean, Horizon Europe esparru-programak finantzatuko dituen lehentasunezko arloen errepasoa 5. klusterrera (“Klima, Energia eta Mugikortasuna”) heldu zen. Kluster horretan, Batzordeak bere ikuspegi estrategikoa islatzen du: klima-neutraltasunera igarotzeak, digitalizazio azkarragoak eta aldaketa ekonomiko eta sozialen bizkortzeak energiaren eta mugikortasunaren sektoreak eraldatuko dituzte hurrengo hamarkadetan, eta horien artean lotura handiagoa ezarriko da.
Lehenengo atal horretan klimaren azterketari eta trantsizio ekonomikoko konponbideei dedikatutako lan-programan lehentasunezko arloak jorratzen ditugu. Hortaz, energiaren eta garraioaren sektoreari dagozkion konponbideei heldu behar diegu; izan ere, funtsezkoak dira hemendik 2050era bitartean Europar Batasuna klimaren aldetik lehen potentzia neutroa izateko erronka handia lortzeko.
Joan den astean ikusi genuen moduan, euskal enpresa eta eragile zientifiko-teknologiko ugarik dagoeneko parte hartu dute proiektu europarretan, kluster honek gaur egun jasotzen dituen esparruetan. Horregatik, hasi baino lehen, ondo dago honako hau gogoan izatea: lehenengo deialdiak argitaratu dira eta Batzordeak jardunaldi bat egin du aste honetan bertan klusterra osatzen duten lehentasunezko 6 arloak (edo “Destinations”, ingelesez) azaltzeko (grabazioak ikus daitezke hemen). Gainera, deialdi honetan I+G+B proiektuak aurkezteko interesa duten enpresek Enterprise Europe Network (EEN) euskal nodoari laguntza eskatu ahal diote. Sare hori Batzordeak sortu du ETE-ei berritzen eta nazioartean hazten laguntzeko. EEN Basque nodoa partzuergo bat da, eta bertako kide da Innobasque, SPRI, BEAZ eta Araba, Bilbo eta Gipuzkoako merkataritza-ganberekin batera.
Orain bai, ikusiko dugu energiarekin eta mugikortasunarekin lotura duten lehentasunezko arloen artean zeintzuk diren Europako I+G+Bko protagonista 2021eko deialdietan.
3. LEHENTASUNEZKO ARLOA. Hornidura energetiko jasangarria, segurua eta lehiakorra
Sistema energetikoaren trantsizioa eskaera globalaren murrizketaren eta energia-iturriak klimatikoki neutroak izatearen mende egongo da. Arlo honetako I+G+B ekintzek energia-hornidura garbiagoa, seguruagoa eta lehiakorragoa izaten lagunduko dute. Horretarako, energia berriztagarrien aukera ugariren kostua eta fidagarritasuna gizartearen behar eta lehentasunen ildoan egotea sustatuko dute.
Gainera, hemen planteatutako I+G+B jarduerak sare energetikoen modernizazioan lagunduko dute, baita eskariaren sektoreen (eraikinak, mugikortasuna eta industria) elektrifikatze progresiboan ere, eta beste balore energetiko berriztagarri eta neutro batzuk txertatzen, hala nola hidrogeno berdea. Atal honetan landuko diren beste bi ildo honako hauek izango dira: energia biltegiratzeko soluzio berritzaileen aplikazioa industria- eta etxe-eskalan; eta karbonoa atzitzeko, erabiltzeko eta biltegiratzeko teknologiaren (CCUS edo Carbon Capture, Use and Storage, ingeleseko siglengatik) erabilera elektrizitatea eta aplikazio industrialak sortzeko.
– Datu energetikoen Europako esparru komun baten oinarriak ezartzea.
– Ekintza koordinatua, goi-tentsioko korronte jarraituko (HVDC edo high voltage direct current, ingelesez) denbora errealeko frogagailu multihornitzaile eta multiterminal baten oinarriak ezartzeko, zeinak sareak sortzeko gaitasuna duen.
– Elkarreragingarritasun komunitatea.
– Energia garbirako trantsizioa.
– Olatuen energia-gailuen erakustaldia, itsasoko baldintza errealetan esperientzia handitzeko.
– Energia eta erregai berriztagarrien hezkuntza- eta jasangarritasun-alderdiak.
– Energia berritzaileen sistemen merkatua xurgatzeko neurriak.
– Eraginkortasun handiko teknologia fotovoltaiko berriak tandemean, kostu txikiko ekoizpena egiteko, lurrean ugariak diren materialak erabilita.
– Sistema energetikoa txertatzea: energia-sistemak integratzea eta konbinatzea energia-sistema malguetara eta kostu optimizatuetara.
– Kontsumitzaileentzako zerbitzu integratuetan oinarritutako sistema energetikoaren malgutasuna handitzea.
– Fidagarritasuna eta erresilientzia sarean: kalteberatasunaren, akatsen, arriskuen eta pribatutasunaren aurkako neurriak.
– Sistema elektrikoaren fidagarritasuna eta erresilientzia, goi-tentsioan eta goi-tentsioko korronte jarraituan (HVDC) oinarritutako sistemen eta soluzioen diseinuaren bidez.
– Supereroaleen eta elpipesen sistemen erakustaldiak (HVDCren lurpeko eroaleak, polimeroaren isolamenduaren bidez).
– Potentzia aurreratuko elektronikaren erakustaldia, energiaren sektorean aplikatzeko
– Tokiko ekosistema energetikoen digitalizazioarekin loturako ezagutza indartzea
– Karbonoa harrapatzeko eta biltegiratzeko teknologia (CCUS) hubetan eta klusterretan txertatzea, ezagutza trukatzeko jarduerak barne.
– CO2 harrapatzeko kostuak murriztea
– Europako Zerbitzu Geologikoen jarduerak sustatzea
– “European Technology and Innovation Platform Smart Networks for Energy Transition (ETIPS)” delakoaren jarduerak eta Teknologia Energetikoaren Europako Plan Estrategikoaren (SET Plan) arlo teknologikoen jarduerak sustatzea.
– Ura-energia-elikadura lotura
– Energia berriztagarrien teknologien hurrengo belaunaldia
– Energia berriztagarriak konbertsio katalitiko hibridoa, karbono-erregai neutro bihurtzeko
– Haizearen fluxu atmosferikoaren fisika eta aerodinamika energia sortzeko
– Energia eolikoa ingurune naturalean eta sozialean
– Eguzki-energia kontzentratuaren ikuspegi berriak (CSP edo high voltage direct current, ingelesez)
– Perovskitazko fotovoltaiko egonkorra eta errendimendu handikoa
– Micro-CHP (Combined Heat & Power) sistema errentagarriak
– Karbono-emisio negatiboak dituzten bioerregaien ekoizpen jasangarria
– Energia fotovoltaiko eta ozeanikoko ekipo flotatzaileentzako soluzio berritzaileak, azpiegitura flotatzaileak eta konexio-sistemak
– Energia hidroelektriko ezkutuko ekipoen garapena.
– Berrikuntza ur sakonetarako eta itsas arroetara optimizatutako energia eoliko flotatzailearen hedapenean.
– Ildo pilotuak teknologia fotovoltaiko alternatiboen eta berritzaileen erakusketan.
– Eskala handiko kogenerazio-teknologien erakustaldia, hondar eta hondakin biogenikoen erabilera aldatzeko.
– Energia geotermiko iraunkorrago baterako konponbideak.
– Biometanoaren ekoizpen berritzailea energia- eta erregai-eramaile gisa.
4. LEHENTASUNEZKO ARLOA. Energiaren erabilera eraginkorra, jasangarria eta inklusiboa
Energia-eskaeran oinarritutako jarduerak proposatzen dira, batez ere energia modu efizienteagoan erabiltzeko eraikuntzan eta industrian. Klimaren ikuspuntutik energia-sistema deszentralizatu eta neutro baterako trantsizioan lagunduko digute, hein handi batean, teknologia digitalek; izan ere, horiek ahalbidetuko dute eraikin eta instalazio industrialak energia-sistemaren elementu interaktibo izatea, eta, horrenbestez, energia-kontsumoa, banatutako sorkuntza eta bilketa optimizatuko dira.
Horizonte Europa programaz gain, eremu honetarako osagarriak izan daitezkeen Europako programak daude, adibidez, LIFE programa eta horren Energia Garbirako Trantsiziorako eta Ekonomia Zirkularrerako azpigrogramak. Horien deialdiei esker, merkatuak har ditzake Horizonte Europak onetsitako proiektuen berrikuntzak. Beste adibide bat Europa Digital programa da, ekintza interesgarriak barne hartzen dituena, horien artean, adibidez, datuen garapen edo erabilera (“big data” barne)
– Energia-efizientziaren ebaluazio eta egiaztapen aurreratua.
– Energetikoki efizienteak diren eraikuntzetarako berrikuntza sakoneko lan-fluxuak industrializatzea.
– Eraikuntza-parkearen energia-errendimenduaren datuetan oinarritutako monitorizazio aurreratua.
– Beroa hobetzeko teknologien frogaketa eskala errealean, 90 eta 160 gradu arteko hornikuntza-tenperaturarekin.
– Gehiegizko bero industriala (hondakinezkoa) Rankine organikoen zikloetan oinarritutako energia bihurtzea.
– Errendimendu-bermeak dituzten eraikinentzako integratutako teknologien konponbideen erakusketa (Built4People lankidetza berria)
– Berrikuntza holistikorako paketeak, errentagarriak eta jasangarriak, funtzioaniztunak eta/edo aurrefabrikatutakoak, berrerabilitako eta birziklatutako materialak zein energia berriztagarriak barne hartzen dituztenak.
– Europako koordinazioa eta trukea indartzea, jasangarritasuna, kalitatea, zirkularitatea eta gizarte-inklusioa lortzeko berrikuntzak hartzeko Nueva Bauhaus Europea (Built4People) proiektuan laguntzeko eraikitako ingurunean.
5. LEHENTASUNEZKO ARLOA. Garraiobide guztietarako konponbide garbiak eta lehiakorrak
Garraioaren sektoreak CO2 igorpenen % 23 eragiten du eta bere energia-eskaria asetzeko petrolioa behar du % 92an. Azken hamarkadetan aurrerapen teknologiko handiak egin badira ere, berotegi-efektuko gasen igorpenak ez dira Parisko Akordioaren helburuen araberakoak, garraioaren eskaera handitzea aurreikusi baita. Horrenbestez, atal honetan garraiobide guztien (lurreko eta itsasoko garraioa eta abiazioa) berrikuntzarako eta horien ikerketarako jarduerak indartzeko beharra lantzen da, gizartearen behar eta lehentasunekin bat etorriz, EBk 2050erako berotegi-efektuko gasen emisio garbia lortzeko eta atmosferako kutsatzaileak nabarmen murrizteko bere helburuak lortzeko.
– Sorkuntza berriko ibilgailuak: BEV ibilgailuen (bateriadun ibilgailu elektrikoa) arkitektura berritzaileak, merkantzia ertainen eskualdeko garraiorako zero emisioekin (2ZERO lankidetza berria).
– Sorkuntza berriko ibilgailuen osagaiak: potentzia aurreratuko elektronika eta lotutako kontrolak barne hartzea (2ZERO).
– Ibilgailu elektrikoen karga adimenduna optimizatzea eta V2G (Sarera konektatutako ibilgailua) malgutzea lortzeko sistemaren ikuspegia hedatze baldintzetan (2ZERO).
– Zirkularitate jasangarritasunerako diseinua: zero emisioko mugikortasunerako konponbideetarako ikuspegi holistikoa eta baterien balio-katea (2ZERO).
– Abiazioan berotegi-efektuko gasen igorpena murrizteko teknologiak, 2050. urtean neutraltasun klimatikoa lortzeko.
– Hurrengo aireontzien belaunaldiaren diseinuan, sorkuntzan, integrazioan eta mantentze-lanetan eraldatze digitala gauzatzea.
– Amoniako eta hidrogenoko erregaien kantitate handien ontzietan biltegiratze segurua eta efizientea ahalbidetzea.
– Potentzia handiko erregai-pilak erabat sartzea ahalbidetzea baterako sorkuntza eta ziklo konbinatutako konponbideak erabiltzeko ontziak diseinatzean, erregai askorekin efizientzia handitzeko.
– Zero emisioak dituen itsasoko garraioaren hedapenerako aukerak identifikatzea (ZEWT lankidetza berria).
– Ontzietan energia aurrezteko konponbide berritzaileak.
– Ontzien bateria kargatzeko sistema (ZEWT).
– GNL (Gas natural likidotua) motorren metanoaren lerraduraren ebaluazioa eta prebentzioa dauden ontzi eta ontzi berrien baldintza guztietan (ZEWT).
– Ontzietan eragiketa jasangarriak ahalbidetzeko eredu digital bikiak (ZEWT).
– Amoniako garbiko itsas-motor handi baten bideragarritasunaren probak (ZEWT).
– Ihes-hodien eta frenoen emisio kutsakorretarako egokitu daitezkeen eta eskuragarriak diren egokitze-konponbideak garatu eta egiaztatzea.
– Zarata-emisioen eta L (ziklomotor eta motozikletak) ibilgailuen partikulen ebaluazioa, gidatzeko baldintza errealetan.
– Garraioaren inguruko ikerketa-arloan hedapeneko ekintzak babestea.
6. LEHENTASUNEZKO EREMUA. Garraio seguru eta erresilientea, eta bidaiari eta merkantzien garraio adimenduneko zerbitzuak.
Europak eskaintzan oinarritutako garraioaren eraldaketa kudeatu behar du, garraio seguru, erresilientea eta jasangarria izan dadin. Ikerketa eta berrikuntza egokiei esker, onura handiak lortuko dira segurtasunaren, ingurumenaren, ekonomiaren eta gizartearen arloan, giza akatsek eragindako istripuak gutxituko direlako, trafikoaren pilaketa murriztuko delako, energiaren kontsumoa eta ibilgailuen emisioak murriztuko direlako, eta salgaien garraio-eragiketen eraginkortasuna eta produktibitatea handituko direlako. Eraldaketa horretan arrakasta izateko, Europako garraio-azpiegitura zahartuak (eta ez beti jasangarriak) prest egon behar du eragiketa garbiagoak eta adimentsuagoak ahalbidetzeko.
– Pertzepzioko eta barruan erabakiak hartzeko teknologia hobeak eta fidagarriagoak, ingurumen-baldintza konplexuei aurre egiteko gai direnak.
– CCAM (Mugikortasun konektatua, kooperatiboa eta automatizatua) sistemen segurtasuna baliozkotzeko ikuspegi komunak. CCAM lankidetza berria.
– CCAM sistemak babesten dituen azpiegitura fisiko eta digitala, konektagarritasuna eta lankidetza.
– Konektatutako mugikortasuna, kooperatiboa eta automatizatua, zibersegurua eta erresistentea (CCAM lankidetza).
– Konektatutako mugikortasun, kooperatibo eta automatizatutako konponbideen ondorio sozioekonomiko eta ingurumen-ondorioen analisia, gizartearen beharretan oinarritutakoa.
– Eskala handiko frogaketa-proiektu pilotuak eta Europa mailako ezagutza-oinarria hobeto koordinatzeko esparrua.
– Merkantzien garraio multimodalaren nodoak, efizienteagoak, malgutasuna eta zerbitzuaren ikusgarritasuna handitzeko eta trafikoaren batez besteko kostua murrizteko.
– Entrega-metodo eta enpresa/eragile eredu berriak, azken zatia ekologikoagoa izan dadin eta errepide bidezko garraioa optimizatu dadin.
– Klimari erresilienteak diren garraio-azpiegiturak, ingurumenarekiko jasangarriak, barneko bide nabigagarrietan arreta berezia jarrita.
– Ibilgailu arin seguruak frogatzea eta pertsonen eta teknologiaren arteko interakzioa hobetzea etorkizuneko trafiko sistema batean.
– Bide-segurtasunaren kalitatea hobetzea Afrikako errenta baxu eta ertaineko herrialdeetan.
– Bidaiarien ontzi handietan infekzioak kontrolatzea.
– Abiazioan giza faktoreak eta automatizazio segurua: integrazio eta laguntza adimenduna.
